W najnowszym biuletynie konsultant znajdziemy tematy związane z płynnością i gwarancjami budowlanymi, a w nim m.in. mój artykuł!
Dotyczy roli stawek tymczasowych wg. FIDIC red i procedury wyznaczania wartości nieprzewidzianych wcześniej robót.
Poniżej link do strony biuletynu, .pdf z artykułem, a także treść. Zachęcam do zapoznania się.
Klauzula 12.3 wg. FIDIC red 2017 – zasady i mechanizmy, których wspólne zrozumienie łagodzi spory
Warunki FIDIC, jak i inne standardy umów o roboty budowlane, powstały po to, aby ułatwić prowadzenie inwestycji, zmniejszyć ilość sporów. Z czasem ustandaryzowane umowy były doskonalone i rozpowszechniły się coraz szerzej. Chociaż treść umów jest bliska perfekcji, dopiero jej zrozumienie pozwala na bezkonfliktowe i metodyczne administrowanie umową.
W niniejszym artykule opisałem mechanizmy dotyczące ważnej i rozgrzewającej dyskusje klauzuli 12.3, standardowych warunków kontraktu typu „Buduj”, FIDIC red book 2017. Artykuł krok po kroku wyjaśnia, jak poruszać się po zawartych w niej zasadach, aby w konsekwencji pomóc w doprowadzeniu do polubownego zakończenia projektu. Klauzula ta dotyczy wyceny prac, zarówno na potrzeby przejściowych płatności, jak i wyceny nieprzewidzianych wcześniej robót. Tylko z tego powodu, temat może budzić emocje.
Jeżeli dodamy do tego poczucie straty finansowej jednej ze stron – robi się gorąco. A. Tversky i D. Khanemann w swojej pracy „Decyzje w warunkach ryzyka” przyznali, że poczucie straty zależy od punktu odniesienia, a ten z kolei jest trudny do zdefiniowania i zależy od subiektywnego wyobrażenia. Być może dlatego z rozstrzygnięcia na podstawie klauzuli 12.3 obie strony mogą być niezadowolone jednocześnie: Wykonawca, który spodziewał się użycia zaproponowanej wcześniej stawki, a pozbawiony został narzutu na koszty stałe, oraz Zamawiający, który spodziewał się dopłat o mniejszej skali.
Chociaż jedna i druga strona powinny znać zasady rozliczeń, to Inżynier znajduje się między młotem a kowadłem, ponieważ to on inicjuje wyliczenie należnego wynagrodzenia. Nierzadko pełni rolę negocjatora, którego głównym zadaniem jest studzenie emocji Stron.
Artykuł przedstawia interpretację i komentarz do klauzuli 12.3 warunków FIDIC Red book 2017, a przede wszystkim opisuje, jak w praktyce stosuje się zapisy tej klauzuli. W artykule odnoszę się do tego:
kto odpowiada za określenie wartości prac,
jakie warunki wymuszają konieczność rekalkulacji stawek,
z czego składa się struktura cen jednostkowych,
jak wyznaczyć nowe stawki,
jaka jest rola stawek tymczasowych,
jak przebiega procedura wyznaczania ceny i ewentualnego sprzeciwu.
1. Kto odpowiada za określenie wartości prac
Klauzula 12.3 to przede wszystkim obowiązek wyznaczenia wartości prac:
na potrzeby przejściowych płatności oraz
na potrzeby ustalenia zmian wartości kontraktu.
Wycena większości prac zazwyczaj przechodzi bez echa, nie wzbudza dyskusji. Większość z zaplanowanych prac realizowana jest według założeń z etapu przygotowania oferty, w takiej sytuacji wszyscy uczestnicy kontraktu są jednomyślni.
Załóżmy, że 90% kosztów nie wzbudza wątpliwości co do wartości zrealizowanych robót. Co z pozostałymi 10%? Zważywszy na to, że marża kontraktów budowlanych często nie przekracza tego progu, zabezpieczenie pełnej wypłaty z tytułu realizacji tych dyskusyjnych 10% decyduje o sukcesie ekonomicznym Wykonawcy lub o tym, czy środki Zamawiającego (najczęściej publiczne) zostały gospodarnie rozdysponowane. Znaczenie dla wyniku finansowego sprawia, że nawet mała część prac może być problematyczna i konfliktogenna.
Tej ‘dyskusyjnej’ części prac dotykają obowiązki wynikające z klauzuli 12.3, takie jak:
Ocena czy stawka z zestawienia cen jednostkowych jest odpowiednia, czy należy ją zmodyfikować lub wyznaczyć nową,
Zapewnienie płynności poprzez stawkę tymczasową (ang. provisional rate),
Wyznaczenie odpowiedniej stawki w zgodzie z literą kontraktu.
Warunki kontraktu jednoznacznie wskazują na to, że Inżynier jest odpowiedzialny za każdy z tych obowiązków. To Inżynier jest odpowiedzialny m.in. za każdorazową ocenę czy stawki zawarte w przedmiarze mogą być zastosowane, czy może spełniają warunki wymuszające rekalkulację.
Jeżeli Inżynier za przyzwoleniem Stron będzie beztrosko przyjmował stawki z zestawienia - a doprowadzi to do niegospodarności – to z całej trójki Inżynier będzie pierwszym oskarżonym o zaniedbania.
Dodatkowo, jeżeli konieczna jest rekalkulacja stawki lub odpowiednie uzgodnienia w tej sprawie, to Inżynier odpowiada za zaangażowanie stron do rozmów, wyznaczenie stawki przy braku porozumienia czy utrzymanie finansowania na podstawie stawek tymczasowych.
2. Warunki rekalkulacji stawek
Spełnienie warunków wyszczególnionych w subklauzulach 12.3(a-c) wymusza obowiązek korekty cen jednostkowych. Teoretycznie Inżynier powinien rozważyć każdy przedmiot robót pod kątem tego, czy wymaga zrewidowania stawki. Z drugiej strony wstępne wyselekcjonowanie takich przypadków jest relatywnie łatwe.
2.1. Sub-klauzula 12.3(a)
Sub-klauzula (a) wskazuje, że nowe stawki są wymagane w przypadku, kiedy przedmiot prac nie jest wykazany w przedmiarze lub zestawieniu cen jednostkowych (zwanym dalej BoQ[1]), i jednocześnie w BoQ nie znajduje się podobna praca, wykonywana w podobnych warunkach.
Część prac na budowie wprowadzona jest z konieczności lub w wyniku optymalizacji. Najbardziej znaczące optymalizacje dotyczą wprowadzania zamiennych technologii. Roboty wykonywane z konieczności dotyczą często najlepszej dostępnej odpowiedzi na ryzyko – w niektórych przypadkach oczekiwanie na porozumienie mogłoby przynieść odwrotny efekt. A skoro strony są zobowiązane do łagodzenia wpływu ryzyka np. opóźnień – może to powodować automatyczne wdrażanie nowych, nieprzewidzianych wcześniej aktywności (robót).
Zasadniczo, w przypadku gdy wyceniamy nieprzewidziane wcześniej prace lub niewyszczególnione w BoQ – powinniśmy kierować się stawkami dla podobnych prac. Sugerując się opisami w BoQ moglibyśmy trafić na skrótowy opis zadania pasujący do dodatkowej aktywności – a jednak ze względu na warunki realizacji dodatkowego zadania wymagane będzie zrewidowanie stawki. Za przykład może posłużyć wymiana gruntu pod budowaną drogą: ze względu na nieprzewidziane warunki gruntowe, konieczna może być realizacja dodatkowego zakresu, np. znacznie większych odcinków, ze znacznie krótszą drogą do kopalni i dwukierunkową komunikacją – trudno byłoby uznać, że przedmiot prac jest taki sam tylko ze względu na nazwę w BoQ (np. gdy wyceniona wcześniej wymiana gruntu dotyczyła małego obszaru pod sąsiednim ‘budynkiem technicznym’).
Sub-klauzula ta nie dotyczy przypadków, w których przedmiot robót jest wyszczególniony w zestawieniu – ale nie ma przypisanej stawki. Takie przypadki dotyczą najczęściej kosztów ogólnych a warunki FIDIC zakładają, że wartość tych prac jest rozłożona w innych cenach.
Chociaż, klauzula pomija prace, które nie zostały wyszczególnione w BoQ, a należało je przewidzieć do wykonania, np. prace tymczasowe – to najczęściej wartość tych zadań zawarta jest w innych ‘pozycjach przedmiarowych’.
Inżynier przygotowując świadectwo płatności powinien wyodrębnić prace nieprzewidziane wcześniej, czy takie, dla których stawki z podobnych prac nie byłyby odpowiednie. We wszystkich tych przypadkach konieczna jest rekalkulacja ceny.
2.2. Sub-klauzula (b)
Sub-klauzula (b) dotyczy przede wszystkim odchyleń rzeczywistej ilości robót od pierwotnych założeń. Skoro stawki jednostkowe składają się z narzutu, który nie zmienia się wraz ze wzrostem ilości prac, np. koszty mobilizacji rozłożone są w stawkach jednostkowych, to w przypadku zmiany ilości prac kalkulacja na podstawie stawek jednostkowych jest nieadekwatna. W przypadku zmniejszenia ilości prac Wykonawca byłby pozbawiony narzutu na koszty jednostkowe. W przypadku zwiększenia ilości prac Zamawiający nadpłaciłby nienależny narzut. Im większe odchylenie ilości prac, tym większego znaczenia nabiera ‘niedokładność’ spowodowana użyciem bazowych stawek.
Wykres poniżej przedstawia rozbieżność między sprawiedliwą ceną, a rozliczeniem na podstawie stawki jednostkowej w zależności od ilości prac.
Między innymi, w związku z tą niedokładnością, warunki FIDIC zakładają rewizję stawek, jeżeli zmiana będzie odpowiednio istotna. Klauzula 12.3(b) przedstawia trzy warunki według których ocenia się znaczenie zmiany. Pierwszy warunek (i) zakłada, że ilość prac odchyli się od bazowej o więcej niż 10%. Drugi (ii), że taka zmiana zmieniłaby wartość kontraktu o więcej niż 0.01%. Trzeci (iii), że zwiększona ilość prac zmieniłaby koszt jednostkowy takiej pracy o 1%.
Pierwsze dwa warunki (‘i’ oraz ‘ii’) są łatwe do weryfikacji. Weryfikacja trzeciego z nich (‘iii’) wymaga przyjęcia pewnej struktury ceny i analizy jej.
Wyjątek wskazuje warunek czwarty (‘iv’), który mówi, że część prac, oznaczona jako ‘fixed rate’ nie podlega rekalkulacji. Takie sytuacje występują najczęściej w robotach opcjonalnych, które nie są obciążone narzutami na koszty stałe, np. zapewnienie pracowników rozliczanych na podstawie roboczogodzin.
Inżynier zobowiązany jest do każdorazowej weryfikacji czy występują odchylenia oraz jak bardzo wpływają na cenę.
2.3. Sub-klauzula (c)
Ostatnia sub-klauzula wskazuje, że wyznaczenia nowej ceny należy dokonać w przypadku, gdy występuje procedura zmiany. W mojej ocenie zapis ten zapobiega między innymi nadmiernym roszczeniom związanym ze zmianami. Czasami decyzja o zmianie powinna zapaść przed ustaleniem jej ceny. W takich wypadkach Wykonawca mógłby odwoływać się w żądaniu zapłaty do własnej przedstawionej wcześniej i zawyżonej wyceny a Zamawiający byłby związany zaakceptowaną ofertą. Jeżeli umowa jasno wskazuje w jaki sposób powinna być wyceniona zmiana – możemy uniknąć nadmiernych roszczeń i wdrożyć zmianę a wycenę rozważyć później.
W mojej ocenie subklauzula 12.3(c) pozwala usprawnić proces wdrażania zmian i uniezależnić go od mogących opóźnić projekt negocjacji cenowych.
3. Struktura ceny jednostkowej (ang. unit price / rate)
Analiza wartości czy analiza stawek jednostkowych opiera się o pewną strukturę ceny. Dalej wyjaśniono, w jakim celu tworzy się podział cen oraz co składa się na strukturę ceny.
Wiemy, że Cena Kontraktowa opiera się na kosztach wykonawcy (z różnych tytułów) i przewidywanego Zysku. FIDIC dla uproszczenia przyjmuje taką cenę jako Koszt i Zysk.
Rozbicie cen przygotowywane jest przede wszystkim w celu wyznaczenia sprawiedliwej ceny (ang. fair value) i realizowania przejściowych płatności. Co możemy uznać za ‘fair value’? Interpretacje mogą być różne. Najpowszechniejsze jest obliczenie jej na podstawie takich stawek jednostkowych, które zawierają Zysk rozłożony na wszystkie pozycje przedmiarowe, proporcjonalnie do kosztów prac.
Nie jest to jedyna metoda. Alternatywnie, Inżynier może wziąć pod uwagę stawki ‘dyskretnie’ przypisane przez Wykonawcę. Spotykamy się z tym, kiedy Wykonawca przedstawia rozbicie stawek na poszczególne prace, zachowując w dyskrecji sposób w jaki rozłożył pośród tych stawek zysk oraz koszty stałe.
W Polsce przyjęła się praktyka, że Wykonawca wraz z ofertą przedstawia rozbicie ceny ryczałtowej na poszczególne prace. Według warunków ogólnych, takie rozbicie cen przedstawia się w ciągu 28 dni od podpisania umowy (klauzula 14.1(d)). Co ciekawe, warunki FIDIC mówią wprost, że Inżynier może wziąć je pod uwagę przy określaniu wartości prac, ale nie jest ograniczony rozbiciem cen przygotowanym przez Wykonawcę (14.1(d)). W związku z tym zestawienie rozbicia ceny ryczałtowej na poszczególne pozycje przedmiarowe przez Wykonawcę stanowi narzędzie pomocnicze, ale nie zobowiązanie do rozliczania płatności miesięcznych na jego podstawie. W mojej opinii taki mechanizm stanowi zabezpieczenie przed tzw. ‘price front loading’, tj. pozyskiwaniem nadwyżki finansowej w pierwszych fazach projektu.
Podsumowując, struktura pojedynczej stawki zawiera koszty oraz pewien udział zysku.
3.1. Analiza zmiany cen jednostkowych 13.2(b)(iii)
Załóżmy, że dysponujemy takim rozbiciem stawek, które uznaliśmy za sprawiedliwe. Nasze stawki przypisane do poszczególnych robót zawierają Koszty oraz pewien udział Zysku.
Klauzula 13.2(b)(iii) pozwala na zmodyfikowanie stawki w przypadku gdy zmieni się koszt jednostkowy prac. Rozumienie kosztu jednostkowego możemy oprzeć na definicji zawartej w klauzuli 1.1.19 „Koszt oznacza całość wydatków we właściwy sposób poniesionych (lub do poniesienia) przez Wykonawcę w trakcie realizacji Kontraktu, na Placu Budowy lub poza nim, wraz z podatkami, narzutami i podobnymi obciążeniami, ale bez zysku.”
Rysunek poniżej przedstawia strukturę stawki jednostkowej z uwzględnieniem definicji kosztu.
W przypadku zmiany ilości prac, której dotyczy klauzula 12.3(b), zmienia się udział kosztów stałych przypadających na jednostkę prac. Jako przykład możemy wyobrazić sobie wykonanie pali fundamentowych za pomocą palownicy – jeżeli zmuszeni będziemy wykonać dwukrotnie więcej robót niż planowaliśmy, koszty mobilizacji sprzętu pozostaną niezmienione, a zastosowanie bazowej stawki spowodowałoby wypłatę nienależnych środków.
Załóżmy, że udział kosztów mobilizacji wynosi 20%. Jeżeli dwukrotnie zwiększymy ilość prac, koszty mobilizacji powinny rozłożyć się na większą ilość prac, a ich udział powinien zmaleć odpowiednio do 10%. Warunek (12.3(b)(iii)) odnoszący się do zmiany kosztów jednostkowych byłby spełniony.
Konieczność uwzględnienia części stałej robót wspiera kilka wyroków sądowych, m.in. „Maeda Hitachi Yokogawa Hsin Chong Joint Venture v The Goverment of Hong Kong Special Region (2012)”, w oparciu o umowę bliźniaczo podobną do FIDIC i klauzuli 12.3. Wyrok ten nie jest wyjątkiem, pozostałe przykłady zawarte są w m.in „Henry Boot Lts v Alstom Combined Cycles Ltd (2000)”, „Sist Constructions v State Electricity Commission of Victoria (1982)”.
Zmiana kosztów jednostkowych prac może także wynikać ze zmiany wydajności robót. W przypadku zmiany warunków wykonywania prac, obliczenie zmiany wydajności na podstawie klauzuli 12.3(b)(iii) może być łatwiejsze niż uzasadnienie zmiany warunków prac na podstawie 12.3(a).
4. Jak wyznaczyć nowe stawki
Klauzula 12.3. wskazuje kluczowe zasady w wyznaczaniu nowych stawek. Pomimo tego często spotykamy się z wycenami lub propozycjami, które zupełnie ignorują te wytyczne.
Pierwszym krokiem do wyznaczenia nowych stawek jest ustalenie czy Wykonawca jest uprawniony do rekompensaty wyłącznie Kosztów, np. w przypadku zmian wynikających z nieprzewidzianych warunków gruntowych lub do rekompensaty Kosztów i wypłaty dodatkowego Zysku, np. w przypadku błędów w dokumentacji czy zawieszenia prac. Jeżeli w wyniku zmiany wartość kontraktu maleje – Wykonawca zwykle powinien zachować zakontraktowane (ang. expected) koszty stałe oraz zysk. Wyjątek mogą stanowić przypadki, w których zaniechał wykonania prac bez wcześniejszego uzgodnienia.
Kolejne kroki opisane są wprost w klauzuli 12.3. i polegają na szukaniu stawki dla podobnych robót.
Jeżeli znajdziemy podobne prace, należy zbadać, czy możemy tę stawkę zastosować, czy należy ją zmodyfikować lub zmienić.
4.1. Powiązanie nowej stawki z istniejącą
Co ważne, jeżeli stawkę należy zmienić, to zmiana powinna odwoływać się do istniejącej stawki.
Jeżeli zmieniamy projekt i zużywamy np. mniej stali, to najłatwiej wskazać bezpośrednią rzeczywistą oszczędność – ilość stali przemnożona przez jednostkowe koszty materiału.
Jeżeli zmieniamy technologię podpór mostowych na tańszą, to powinniśmy porównać i wskazać ile kosztowałoby zastosowanie bazowej technologii, a ile kosztuje nowe rozwiązanie. Odwołanie się do kosztów pozwala porównać poziom zysku i narzutów na koszty stałe w obydwu wycenach, podczas gdy przedstawienie dwóch nieuzasadnionych stawek nie pozwala na takie porównanie. Porównując wyłącznie ‘stawki’, czyli wartość robót proponowaną przez Wykonawcę, narażamy się na wypłatę nienależnego zysku.
Jeżeli rezygnujemy z malowania a zamiast tego używamy dodatku miedzi do stopu stali, również łatwo jest wskazać, ile oszczędzamy na malowaniu, a ile dopłacamy za dodatek miedzi.
Na podstawie własnego doświadczenia wiem, że prace zamienne wyceniane są często bez nawiązania do istniejących stawek, bez uzasadnienia i bez wskazania, czy i w jaki sposób nowa cena odnosi się do ‘części stałej’. Takie działania dają naiwną szansę na wprowadzenie wysokiej stawki, ale przede wszystkim utrudniają weryfikację i akceptację wartości zmiany.
Pamiętajmy, że w trakcie realizacji kontraktu, nawet jeżeli nienależna stawka zostanie uznana, zawsze można ją zmodyfikować w kolejnych rozliczeniach.
Odwoływanie się do istniejących stawek jest bardzo użyteczne, ponieważ pozwala wskazać w jaki sposób uwzględniane są poszczególne ryzyka, np. w jaki sposób uwzględniono fluktuacje cen oraz czy zachowano odpowiedni udział kosztów stałych i zysku.
4.2. Ustalenie struktury stawki jednostkowej
Wartą odnotowania, powszechnie przyjętą praktyką przy ustalaniu nowej stawki, jest sposób ustalania struktury istniejącej stawki.
Załóżmy, że stawki zostały zaproponowane przez Wykonawcę i tylko on dysponuje precyzyjnym rozbiciem struktury cen. Jak postępować, jeżeli powinniśmy wyznaczyć udział kosztów stałych?
Przyjęło się, co aprobują sądy, że w takiej sytuacji Inżynier powinien zwrócić się do Wykonawcy o przedstawienie struktury stawki. Do czasu przedstawienia przez Wykonawcę tej struktury, Inżynier ma prawo przyjąć do obliczeń strukturę według własnej wiedzy.
4.3. Ostateczność – wyznaczenie stawki na podstawie kosztów
Jeżeli wyznaczając nową stawkę nie możemy odwołać się do istniejących zestawień, mamy ograniczone możliwości w zachowaniu narzutów na odpowiednim poziomie. Z tego powodu dopiero w ostateczności możemy rozliczyć prace na podstawie ‘uzasadnionego Kosztu’ i ewentualnie Zysku (standardowo 5%).
Zwykle takie wyceny uzasadnione są poprzez KNR[2] (tymczasowo) lub poprzez powykonawcze faktury. Pomimo tego, że metoda z użyciem KNR jest uzasadniona, kosztorysanci zapominają, że takie wyceny powinny zawierać uzasadnienie wielkości przyjmowanych narzutów. Jedną z przyczyn powszechnej amnezji Wykonawców w kwestii uzasadniania narzutów jest fakt, że programy kosztorysowe w domyślnych ustawieniach zapewniają Wykonawcy bardzo korzystny poziom kosztów pośrednich.
5. Stawki tymczasowe
W trakcie realizacji niezwykle ważne jest utrzymanie odpowiedniego finansowania projektu. Z tego powodu jednym z najważniejszych zadań Inżyniera jest wydawanie tymczasowych płatności i comiesięczne ustalanie sprawiedliwej stawki.
Może się zdarzyć, że w wyniku zmiany, ustalenie nowej stawki będzie przeciągać się w czasie. Ostatni akapit klauzuli 12.3. wskazuje, że w takiej sytuacji Inżynier powinien wyznaczyć stawki tymczasowe. Możemy się domyślić, że celem jest przede wszystkim utrzymanie płynności Wykonawców.
Na przykład skrajnie złą praktyką jest przypadek, w którym Wykonawca zamienił technologię wykonywania podpór wiaduktów, a Inżynier, w obawie przed wprowadzeniem zawyżonej wyceny, zamiast wprowadzać stawki tymczasowe, nie realizował żadnych płatności za wykonane obiekty. Takie działanie może doprowadzić do utraty płynności finansowej, a nawet upadku niewielkich firm wykonawczych.
Jak zatem wyznaczać stawki tymczasowe? FIDIC nie precyzuje tego wprost, dlatego Inżynier powinien opierać się na rozsądku, własnej ocenie, a przede wszystkim wsłuchać się w racjonalne argumenty stron.
Jeżeli znamy bezpośredni koszt prac – możemy przyjąć go za stawkę tymczasową.
Jeżeli obawiamy się, że stawka tymczasowa może być za wysoka – możemy ją zaniżyć w granicach rozsądku. Zwykle Wykonawca dysponuje zaliczką i powinien posiadać pewną rezerwę finansową.
Jeżeli Wykonawca jest wiarygodny, kontrakt nie zbliża się ku końcowi, realizowany jest płynnie i nie grożą mu spory, wówczas nawet w przypadku wykorzystania zawyżonej stawki tymczasowej możemy ją uregulować w przyszłych płatnościach. Gdyby rozważane było zredukowanie istniejącej stawki ze względu na nienależne koszty stałe - tymczasowo można zachować istniejącą stawkę.
Należy pamiętać, że kluczem w ustalaniu stawek tymczasowych jest utrzymanie płynności w finansowaniu, niezależnie od prowadzonych uzgodnień czy sporów.
6. Procedura określenia wartości prac
Kolejnym z istotnych zagadnień, których dotyczy klauzula 12.3, jest procedura określenia wartości prac czy ewentualnego sprzeciwu jednej ze stron. Poruszając się po wyznaczonym szlaku (procedurze) i znając jej przebieg łatwiej jest ostudzić emocje. Jeżeli wiemy, na jakim etapie możemy się odwołać - łatwiej jest zaakceptować tymczasową stawkę.
Procedura oceny wartości prac inicjowana jest przez złożenie przez Wykonawcę rozbicia cen w 28 dni po podpisaniu umowy a następnie po każdym wniosku o przejściową płatność.
W ciągu 28 dni po oświadczeniu Wykonawcy (kl. 14.6.1) Inżynier powinien zbadać, czy wszystkie stawki są uzasadnione i ewentualnie wyznaczyć stawki tymczasowe na potrzeby Częściowego Świadectwa Płatności (12.3).
Równolegle do świadectw płatności i niezależnie od nich, po odnotowaniu konieczności rekalkulacji stawki (lub zmiany) Inżynier powinien razem z Wykonawcą uzgodnić odpowiednią wartość prac. Uzgodnienia te kończą się porozumieniem lub wystawieniem przez Wykonawcę ‘Informacji o przyczynach braku porozumienia’.
W przypadku braku porozumienia między Inżynierem a Wykonawcą, rozpoczyna się procedura uzgodnień (klauzula 3.7). Procedura ta trwa 42 dni, a w jej trakcie Inżynier zobligowany jest do zachęcania Stron do rozmów i podjęcia przez nie porozumienia. Pełni on rolę konsultanta obu Stron, kontroluje czas na uzgodnienia, a w ostateczności, w przypadku braku porozumienia, powinien dysponować własnym, uzasadnionym i wiążącym Strony ‘określeniem’. Ewentualne dalsze kroki wiążą się z oddaniem sprawy do komisji rozjemczej – po przekazaniu przez jedną ze stron ‘Informacji o Niezadowoleniu z Określenia Inżyniera’ w ciągu 28 dni (klauzula 3.7.5).
7. Podsumowanie
W artykule przeanalizowałem szereg zagadnień związanych z wyceną robót, zarówno dla przejściowych płatności jak i wyznaczenia zmiany Ceny Kontraktowej.
Należy pamiętać, że zapewnienie finansowania wykonawcy za pomocą płatności przejściowych jest sprawą nadrzędną, nie wymagającą drobiazgowych czy precyzyjnych obliczeń.
Niedokładności w płatnościach przejściowych rekompensuje posiadana przez wykonawcę zaliczka czy stopniowo wypłacany zysk - a w ostateczności comiesięczna możliwość skorygowania poprzednich rozliczeń.
Procedura wyznaczania dokładnej wartości dodatkowych robót jest procedurą dużo bardziej skrupulatną, bo skutkuje trwałą zmianą ceny kontraktowej. Wymaga zachowania ostrożności, technicznej wiedzy i zabezpieczenia czasu na uzgodnienia.
Remedium pozwalającym pogodzić obie procedury jest mechanizm stawek tymczasowych - powinniśmy o nim pamiętać i chętnie z niego korzystać.
[1] ‘BoQ’ – na potrzeby artykułu, jako BoQ nazwano zestawienia prac wraz z przypisanymi stawkami jednostkowymi. Z angielskiego Bill of Quantities tj. zestawienie ilości prac. [2] Katalogi Nakładów Rzeczowych – publikowane biuletyny, które - w zestawieniu z katalogami cen - z użyciem programów komputerowych pozwalają na oszacowanie wartości prac.
Comments